Chorzów - opis, położenie, historia

Chorzów - opis, położenie, historia

Chorzów (do 1934 roku Królewska Huta) jest miastem na prawach powiatu w województwie śląskim w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.

Chorzów często nazywany jest "wsią bożogrobców". Dzieje dzisiejszego miasta są bowiem ściśle związane ze średniowiecznymi dziejami Zakonu Rycerzy Grobu Bożego w Jerozolimie. To do nich należała osada położona pod Bytomiem. Pewnym źródłem historycznym potwierdzającym jej istnienie jest dokument wydany w 24 czerwca 1257 roku przez Władysława, księcia opolskiego. Na mocy tego dokumentu bożogrobcy uzyskali prawo lokacji wsi.

Miasto składa się z kilku dzielnic, mających odrębną historię. Najstarszą z nich jest Chorzów Stary, dawniej wieś Chorzów.

Na przełomie XV i XVI wieku wybudowano pierwszy kościół murowany: pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. Od XVI wieku na terenach wsi wydobywano rudy srebra, ołowiu i żelaza, ale przełomem był rok 1780, gdy miejscowy proboszcz Ludwik Bojarski odkrył pokłady węgla kamiennego. Wybudowano kopalnię "Księżna Jadwiga" będącą własnością parafii oraz małą hutę cynku. W 1810 roku na mocy zarządzenia Fryderyka Wilhelma III wszystkie majątki klasztorne przeszły na własność państwa pruskiego, a z zakon uległ sekularyzacji.

Zalążkiem miasta były osady, koncentrujące się wokół zakładu pracy: Huty Królewskiej (niem. Königshütte), uruchomionej w 1802 r. z inicjatywy hrabiego von Redena. Królewska Huta, a w zasadzie Königshutte, powstała za czasów administracji pruskiej. W 1791 roku z inicjatywy niemieckiego hrabiego Fryderyka Fedena zaczęła pracę kopalnia węgla "König" - "Król" (później przemianowana na "Barbarę-Chorzów"). W 1802 rozpoczęła działalność "Könnigshutte", czyli "Królewska Huta". To istniejąca do dzisiaj Huta Kościuszko.
Osada przemysłowa, bo tak nazywana była na początku Königshutte dynamicznie zaczęła się rozwijać w drugiej połowie XIX wieku. Miasto się rozbudowywało, zbudowano drogi i połączenia kolejowe z innymi śląskimi ośrodkami. W 1892 roku stanął tu okazały budynek Poczty, od 1894 roku po brukowanych, oświetlonych ulicach zaczęły kursować tramwaje, w 1898 roku uruchomiono elektrownię, która w okresie międzywojennym będzie największą w Polsce (100 MW). w 1901 oddano do użytku Hotel Redena.

Okres międzywojenny nie był najlepszym czasem dla rozwoju chorzowskiego przemysłu, głównie ze względu na złe stosunki handlowe z Niemcami (wojna celna), a także niekorzystne zmiany własnościowe w zakładach przemysłowych. W tych latach rozwija się w zasadzie tylko Państwowa Fabryka Związków Azotowych (w 1933 r. połączona z zakładami w Mościcach). Jeden z wydziałów Huty Królewska (od 1936 r. działającej pod nazwą "Piłsudski") przekształcono w fabrykę wagonów i mostów (późniejszy Konstal, obecnie czołowy producent taboru szynowego w Polsce: Alstom Konstal S.A.).

Nazwę Chorzów nadano miastu w 1934 r. przyłączając do miasta wieś Chorzów i Nowe Hajduki. W 1939 r. na mocy ustawy Sejmu Śląskiego częścią Chorzowa stała się także sąsiednia gmina Wielkie Hajduki (obecnie największa dzielnica miasta: Chorzów Batory).

Dziś Chorzów jest wciąż ośrodkiem przemysłu hutniczego, chemicznego, metalowego i energetycznego, ale jest też centrum kultury i wypoczynku. W obrębie granic miasta znajduje się bowiem Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku im. gen. Jerzego Ziętka (od 1968 r.). Od 1984 r działa Teatr Rozrywki, specjalizujący się w widowiskach muzycznych i musicalach.